Carl Blechen (* 29. julija 1798 w Chóśebuzu † 23. julija 1840 w Barlinju) licy k nejwažnejšym wuměłcam 19. stolěśa. W wuměłskej źěłabnosći won jo wjeleraku twórbu stwórił, kenž jo se mjazy romantiku a realizmom wuwiła. Wón jo se do pśirody kradu zaprěł.

Carl Blechen

Biografija wobźěłaś

Carl Eduard Ferdinand Heinrich Blechen jo na 29. juliju 1798 na Lukojskej gasy (źinsa barlinska droga) w Chóśebuzu se naroźonił. Jogo nan jo był zastojnik za danki a jogo maś Johanna Christiana, roz. Happatz jo była źowka serbskego šlodarja.

Wót 1805 až do 1815 Carl Blechen jo chójźił na lyceum na Wušej cerkwi. Tam wón jo prědne góźiny w kreslenju dostał, dokulaž mólaŕ Christian Gottlieb Lemmrich jo był wucaŕ Blechena. Dokulaž starjejšej Carla njejstej wjele pjenjezow měłej, wón jo musał wuwucenje ako bankowy pśekupc cyniś w Barlinju, kenž Blechen jo wuwuknuł 1819. Pótom wón jo dobrowólnje za wójaŕsku słužbu pśizjawił. Pó lěśe wón jo źěłał w bance. W swójom wólnem casu Blechen jo se zaběrał z mólowanim. W lěśe 1822 Blechen jo złožował pówołanje w bance a z tym wěstu eksistencu a jo zachopił z studiumom na „Akademie der Künste Berlin“.

1823 wón jo drogował do Drježdźan a do saksojskeje Šwicaŕskeje. Tam Blechen jo zmakał norwegski mólaŕ Christian Clausen-Dahl. Krajinowe mólaŕstwo Nižozemskeje wot 17. stolěśu jogo dłymoko gnuło. Po swójom wrośenju Blechen jo dostał pśistajenje ako źiwadłowy mólaŕ na „Königsstädtischen Theater“ w Barlinju.

1824 Blechen jo Henriette Boldt wóženił.

1826 wón jo se pśiwzeł do „Berliner Künstlervereinigung“.

W lěśe 1827 jo Blechen se wupowěźeł, dokulaž wón jo měł zwadu z sławneju spiwaŕku Henriette Sonntag. Wót togo casa Carl Blechen jo źěłał ako licho źěłajucy wuměłc.

W lěśu 1828 wón jo drogował na Pódzajtšne mórjo. W septemberje wón jo w pśewóźowanju Leopolda Schlössera drogowanje do Italskeje cynił. Nejwažnejše města su Rom, Neapel, Florence a amalfiski pśibrjog. Blechen jo lubował krajiny a wón jo wuwił nowu mólowarsku wašnju, ale ten stil njejo był k rozměśeju za rowniki, dokulaž Blechen jo se orientěrował za realizmom a jogo twórby njewótpowěduju romantiskemu stiloju.

Na 20. 11. 1829 wón jo zasej do Barlinja pśišeł.

1831 Blechen jo bywał profesor za krajinowe mólaŕstwo na „Akademie der Künste“.

1833 wón jo drogował do Harca a 1835 do Parisa. W tom lěśe jogo su k rědowemu cłonkoju wót „Akademie der Künste“ wumjenili. Wušej togo wón jo se chóry bywał. Dokulaž strowotniski staw tuchylu znatego krajinowego mólaŕja jo se zešpatnił a Blechen śerpjeł pód mócnymi depresijami, pśišło wuzamknjenje Blechena wót wuceńskego amta 1836.

1837 jo Blechen do kliniki gójenja nerwow musał. Pó pśebywanju wón jo drogował do Drježdźan za wódychanje. Na drogowanju jo nastała slědna kreslenka.

23. julija 1840 jo Carl Blechen w Barlinju w zamyslenju zemrěł.

Carl Blechen a jogo cas wobźěłaś

"Blechen jo źiwny wót poezije wupołnjony wuměłc, kaž wěmy jomu mało drugich k bokoju stajiś, a smy nejkšuśejšego pśeznanjenja, až by pózdźejšy cas hyšće wěcej ako něntejšne buźo pśipóznawaś wurědne w jogo wugbaśach". Heinrich Kletke 1838[1]

"Jogo wuměłstwo njama nic wót plastiskeje kšutosći Schadowa, nic wót Krügerowego njeskóńcnego wobdarjonego profesionalizma, nic wót Menzelowego fatalizma winowatosći. Jogo wuměłstwo cyni, což w Barlinju wuměłstwo njejo cyniło pśimamem žednje: kwiśo. Jogo realizm njejo wuraznego pśeznanjenja, ale rědny instinkt; wón njestatkujo pódzajtšnje kolonialnje (lěcrownož póchada z Chóśebuza), nic markojski frugalny, nic małobergarski a nic njesebjekritiski: mjazy mužami proze jo wón temperamentny lyrikaŕ, basnikaŕ... Jogo wuměłstwo jo w swójich nejlěpšych źělach ako lubosny źiw...". Karl Scheffler w: "Geschichte der europäischen Malerei vom Klassizismus bis zum Impressionismus", Berlin 1917 [2]

"Wót kótaregožkuli boka bližy se Blechenoju, pak wót wěcej wuměłskego pak wót wěcej luźecego: pśeśiwnosći w jogo žywjenju su pśecej pśišli na swětło. Wón jo zrazom dowažny a sukotaty, wichorojty a zacowany, wupołnjony wót górucego póžedanja za wěrnosću a romantiskeju jadnorosću". Biograf Gustav Julius Kern[3]

Ten slědny citat pokazujo zboka - napśeśiwnu poziciju w našocasnem towarinosću Blechena. Carl Blechen pśisłušał ku starjej kupce wuměłcow, kenž maju katastrofa napoleanskego casa ako góle abo młodnosćow nazgoniś. Duchne žywjenje w pódzajtšnem bramborskem měsće jo było pokorne. Chóśebuz njejo měł grandiosiske twarjenje a krajna njejo była wjelgin wjeleraka. Togodla njestej se pla inteligentnego Blechena lubosć k domowni a patriotizm se wuwiłej.

Dokulaž Blechen njejo wažył swóju domownju, wón jo pilgerował do Italskeje aby dobył wumełske zaśišće. Blechen jo pytał pó dopokazach duchnego pozbuźenja, momentowych wobrazach gluki abo póžedanju pó gluce a wjaselu.

Cas, w kótaremž Blechen jo źěłał ako wuměłc jo wobpśimjeł lěbda 15 lět.

Našocasna wuměłstwowa kritika jo póznała wóla Blechena ku wuměłstwowej napšadnosći a procowanje až Blechen jo něco wósebnego, su gódnośili charakter Blechena. Ale doprědkarski charakter jich wobswětow jo powšykny wótpokazał. Chudoba a tšuśe, njezgož casa a njerozměśe swójich ranikow su zanicyli jogo radosć žywjenja.

Nožki wobźěłaś

  1. Originalny citat: "Blechen ist ein so eigentümlicher, von Poesie durchdrungener Künstler, wie wir ihm wenig andere zur Seite zu stellen wissen, und wir hegen die festeste Überzeugung, dass eine spätere Zeit noch mehr als die jetzige das Außerordentliche in seinen Leistungen würdigen wird". Heinrich Kletke 1838
  2. Originalny citat: "Seine Kunst hat nichts von der plastischen Strenge Schadows, nichts von Krügers unendlich begabten Professionalismus, nichts von Menzels Pflichtfanatismus. Seine Kunst tut, was in Berlin die Kunst fast nie getan hat: sie blüht. Sein Realismus ist nicht charaktervoller Überzeugung, sondern ein schöner Instinkt; er wirkt nicht östlich kolonial (obwohl er aus Cottbus stammt), nicht märkisch frugal, nicht kleinbürgerlich und selbstgerecht: unter den Männern der Prosa ist er ein beschwingter Lyriker, ein Dichter... Seine Kunst ist in ihren besten Teilen wie ein holdes Wunder...". Karl Scheffler w: "Geschichte der europäischen Malerei vom Klassizismus bis zum Impressionismus", Berlin 1917
  3. Originalny citat: "Von welcher Seite man sich Blechen nähern mag, sei es von der mehr künstlerischen der von der mehr menschlichen: Widersprüche treten in seinem Leben zutage. Er ist zugleich kühn und zaghaft, stürmisch und verträumt, erfüllt von einem heißen Drang nach Wahrheit und romantischer Empfindsamkeit". Biograf Gustav Julius Kern

Galerija wobźěłaś

Twórby wobźěłaś

  • Die Waldschlucht (Berlin, Alte Nationalgalerie), 1825, Öl auf Leinwand, 98 x 127 cm
  • Gotische Kirchenruine (Dresden, Gemäldegalerie, Inv. Nr. 2637 A), 1826, Öl auf Leinwand, 129,5 x 96,5 cm
  • Dämonische Landschaft, um 1826, Museum Georg Schäfer, Schweinfurt
  • Gotische Kirchenruine, 1826, Schloss Pillnitz, Dresden
  • Badende im Park von Terni (Stuttgart, Staatsgalerie), 1828/29, Öl auf Papier, 36 x 26 cm
  • Badende im Park von Terni (Düsseldorf, Kunstmuseum), 1829, Öl auf Leinwand, 32 x 24,5 cm
  • Grotte mit zwei Mönchen am Golf von Neapel, 1829, Wallraf-Richartz-Museum, Köln
  • Das Forum Romanum (Wien, Österreichische Galerie), 1829, Öl auf Karton
  • Nachmittag auf Capri (Wien, Österreichische Galerie), um 1829, Öl auf Leinwand
  • Grotte im Park der Villa d'Este (Cottbus, Blechen-Gedenkstätte), um 1829-30, Öl auf Leinwand, 31 x 40 cm
  • Im Park der Villa d`Este (Berlin, Alte Nationalgalerie), 1830, Öl auf Leinwand, 126 x 93 cm
  • Kloster Santa Scholastica bei Subiaco (Wuppertal, Von der Heydt-Museum, Inv. Nr. 0667), um 1830, Öl auf Leinwand, 110 x 77 cm
  • Im Park der Villa Borghese (Berlin, Alte Nationalgalerie), um 1830, Öl auf Leinwand, 78 x 63 cm
  • Walzwerk bei Eberswalde (Berlin, Gemäldegalerie), um 1830, Öl auf Leinwand, 23 x 32 cm
  • Der gesprengte Turm des Heidelberger Schlosses (Bremen, Kunsthalle), um 1830, Öl auf Leinwand, 80,5 x 92 cm
  • Südliche Felsenschlucht mit Höhlen, nach 1830, Museum Georg Schäfer, Schweinfurt
  • Bau der Teufelsbrücke (München, Neue Pinakothek, Inv. Nr. L 1039), um 1830-32, Öl auf Leinwand, 77,8 x 104,5 cm
  • Zwei Damen im Park (München, Neue Pinakothek, Inv. Nr. 9875), um 1830-32, Öl auf Leinwand, 39,5 x 33,2 cm
  • Mühlental von Amalfi, 1831, Museum der bildenden Künste, Leipzig
  • Palmenhaus auf der Pfaueninsel bei Potsdam (Hamburg, Kunsthalle), 1832-34, Öl auf Leinwand, 64 x 56 cm
  • Die Villa d'Este in Tivoli, Nationalgalerie, Berlin, 1831/32, Öl auf Leinwand, 127,5 x 94 cm
  • Blick auf Assisi (München, Neue Pinakothek, Inv. Nr. 10338), um 1832-35, Öl auf Leinwand, 97,3 x 146,5 cm
  • Klosterhof mit Kreuzgang, um 1833/35, Museum Georg Schäfer, Schweinfurt
  • Im Park von Terni badende Mädchen, 1835/37, Museum Georg Schäfer, Schweinfurt
  • Badende im Park von Terni (Hannover, Niedersächsisches Landesmuseum), 1836, Öl auf Leinwand, 101 x 56,5 cm
  • Am Waldesrand (Wuppertal, Von der Heydt-Museum, Inv. Nr. 0264), Öl auf Holz, 34,5 x 53,5 cm

Literatura wobźěłaś

  • Carl Blechen 1798-1840 (Veröffentlichungen des Museums Cottbus) Heft 1
  • Das Amalfi-Skizzenbuch – Carl Blechen. Akademie der Künste
  • Irma Emmrich: Carl Blechen. Verlag der Kunst, Dresden 1989
  • Carl Blechen. Zwischen Romantik und Realismus. Katalog zur Ausstellung in der Berliner Nationalgalerie. Prestel, München 1989
  • Carl Blechen. Bilder aus Italien. Bezirksmuseum Cottbus Schloss Branitz, Cottbus 1990
  • Beate Schneider: Carl Blechen. Bestandskatalog Niederlausitzer Landesmuseum Cottbus. Seemann, Leipzig 1993
  • Heino R. Möller: Carl Blechen. Romantische Malerei und Ironie. VDG, Alfter 1995

Eksterne wótkaze wobźěłaś