Don Bosco
Giovanni Melchiorre Bosco, (* 16.01.1815 w Becchi/Castelnovo; † 31.01.1888 w Turinje) znaty pód mjenim Don Bosco jo był italski mjeršnik a załožaŕ rěda Salesianow Don Bosca. Wón pomjenjujo se teke “Pósoł spušćoneje młoźiny“.
Źiśetstwo wobźěłaś
Don Bosco jo se naroźił do jadnoreje burskeje familije w Becchi (Piemont) 16. awgusta 1815. Gaž jo był 2 lěśe stary, jo jogo nan wumrěł. Don Bosco jo měł staršego pśirodnego bratša. Ako jo Don Bosco kśěł hyś na wucbu katechizma, jo jogo bratš jomu to zadorał a jomu kazał, až musy na póli źěłaś. Pózdźej jo maś bratša wupłaśiła a ten jo wótejšeł a nigdy njejo se wěcej wrośił.
Gaž jo Don Bosco był źewjeś lět stary, jo měł cesto samske cowanje: Jo stał wósrjejź garujucych źiśi we wjelikem dwórje. Někotare źiśi su tšašnje sakrowali. Z pórokami a pukami jo wopytał jich změrowaś. Na to jo se běły woblacony muž zjawił a jo gronił: „Nic z biśim ale ze zmilnosću a lubosću buźoš musaś swójich pśijaśelow zdobyś.“ Źiśi su se mjaztym měrnje wokoło toś teje wósoby zesedali.
Kubłanje wobźěłaś
Don Bosco jo měł wurědny dar: Což jo raz cytał abo słyšał, to jo se naraz markował. 1831 jo prědny raz do zjawneje šule zastupił a juž 1835 jo gymnazium zakóńcył. Dokulaž jo wjelgin chudy był, jo musał se pśecej swój klěb a pśebytk ze źěłom zasłužyś. Pśi tom jo nawuknuł pówołanje šejca, šlodarja a pjakarja. Lěcrownož jo měł cesto pjenjezne problemy njejo žednje naźeju a swóju pśinaroźonu wjasołosć zgubił. Pó gymnaziumje jo do mjeršnikojskego seminara w Chieri zastupił a 1841 su jogo na mjeršnika wuswěśili.
Młoźinske źěło wobźěłaś
Pótom jo do Turina šeł, źož jo wiźeł bědne žywjenje tysacych bźezdomnych gólcow. Jo zachopił se wó nich staraś. W katechizmje, pisanju a cytanju a drugich wědomnosćach jo jich wuwucował. Jo zarědował rucnikarske źěłarnicki. Źeń a wěcej gólcow jo k njomu pśichwatało. Wšykno, což jo sam wuměł, jo jich wucył, wšykno, což jo wobsejźeł, jo za swóje młoźinske źěło wužywał. Jo nagromaźił pjenjeze a jo za nich 1846 dom w Valdocco, pśedměsće Turina, kupił. Don Bosco jo casy za nich warił, jich crjeje płatał a drastwu šył. Pózdźej jo teke jogo maś pśišła do Valdocco a jo jomu pomagała.
Załoženja wobźěłaś
1859 jo załožył „Towaristwo swětego Franca wót Salesa“, kótarež se źinsa Salesiany Don Bosca pomjenjuju. Swěty Franc wót Salesa (1567 – 1622) jo był za Don Bosca pśikład w kubłanju źiśi dla swójeje wjasołeje, swětoju wótwórjoneje a lubeje wašnje. Cłonki toś teje kongregacije su se starali a se staraju wó kubłanje chudych a wobgrozonych źiśi. Wót 1875 jo Don Bosco pśidatnje pósłał misionarjow do Pódpołdnjoweje Ameriki.
1872 jo Don Bosco gromaźe z Mariu Mazzarellu załožył žeński rěd „Źowki Marije, pomoc kśesćijanow“ (Figlie di Maria Ausiliatrice). Źinsa se wóni pomjenjuju Don Bosco sotšy a se staraju wó chude źowća.
Zawóstajeństwo wobźěłaś
Ako jo Don Bosco 1888 zemrěł, jo eksistěrowało 250 domow w Europje a Pódpołdnjowej Americe, w kótarychž jo statkowało 956 bratšow a mjeršnikow. Wót 1846 do 1888 jo se dogromady něźi 130 000 kubłańcow w Europje a w Pódpołdnjowej Americe pśiwzeło. Z toś tych jo se 18 000 wucabnikow wukubłało a 6000 su wustuděrowali na mjeršnika. 2003 jo źěłało 16 290 Salesianow w 1853 domach na cełym swěśe. Salesiany su źinsa pó Jezuitach drugi nejwětšy muski rěd.
Don Bosco bu 1929 zbóžny a 1934 swěty wurjaknjony.