Handrij Zejler: Rozdźěl mjazy wersijami
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Keine Bearbeitungszusammenfassung |
Keine Bearbeitungszusammenfassung |
||
Rědka 17:
== Žywjenje ==
Južo rany Zejler jo pśišeł do kontakta z idejami '''humanizma''' w swojom šulskem casu na Budyšyńskem gymnaziumje a jo se wot rozwijanju indiwidualizma rozsudnje wobwliwował. Lichota, rownosć a demokratija su byli požedanja casa. Na gymnaziumje klasiska rěc jo se pěstowała nejdokradna. Nimska rěc jo se wužyła jano w nišich rědownjach a wucba jo wopśimjeła pisanje nastawkow, wuknjenje prawijenje, cytanje a zwucowanje w myslenju.
Za tym až Handrij Zejler jo skóńcnje se rozsuźił za studium teologije, won jo pśišeł do Lipska 1825 za se zaběraś z wědomnosću ducha. How ideje słowjańskeje romantiki wot wosebnego identiskego filozofa Schellinga, po kotarejž stej pśiroda a duch identiskej, jogo su zagorjeli.
Rědka 24:
Bajki ako na pśikład “Pśeśiwnikam postupa” abo “Słyńco-lichota” (1848) wobźěłaju pśedewšym patriotiske mysle, kotarež su nastali pśez byrgarske rewolucionarne gibanje w Nimskej w 19. stolěśu. Zejler jo se naźeł na socialne a nacionalne lichoty za swojogo luda. W bogatej licbje teke bajki su se pozdźej byli znate ako spiwy a su se skomponěrowali, na pśikład “Lubka leluja”.
Hyšći mjaztym až swoj studijny cas w '''Lipsku''' (1825-1829) won jo był nawjedujucy zastupnik serbskego studentnego zjadnośeństwa “Sorabija” a wudawaŕ swojogo casnika “Serbska Nowina”, kotaryž jo se rukopisnje spisał. Stakim Handrij Zejler jo se wuwojował nejwušu dobru poziciju na uniwersiśe, což jogo jo pomagał serbski lud podprěś – aktiwny ako redaktor a teke ze swojim basnistwom.
Wopśimjeśa casnika su byli mjazy drugim wuslědki swojeje folkloristiskeje zběrki, slěźeńske wuslědki rěcneje wědomnosći a swojske basni.
Rědka 31:
== Źěłabnosć ako lyrikaŕ ==
Wjerašk swojogo publicistiskego źěła jo był wudaśe tyźenika '''“Tydzenska Nowina”''' (wot 1842), kenž won jo nawjedował ako redaktor wot 1848. Handrij Zejler jo se teke wolił ako pśedsedaŕ komiteja wot serbskich patriotow a wědomnostnikow, kotarež su se zmakali za pśigotowanje swojskego wědomnostnego towaristwa. Po załoženju '''“Maśicu Serbsku”''' 1847 won jo był cłonk pśedsedarstwa. “Maśica Serbska” jo se była k nejwažnej nakładnistwowej instituciji takego casa; wona jo se rozměła ako towaristwo za kubłanje serbskego luda a ako spěchowaŕ cełch serbskich kulturnych a wědomnostnych procowanjow a institucijow.
Zejler jo pisał wušej 200 fabulow z etniskim-moraliskim a teke towarišnosć-kritiskim wopśimjeśom. Někotare takich fabulow won jo wozjawił w zběrce Maśiceje Serbski 1855. Dokulaž pśi wjele serbskich gibanjow a procowanjow nastaś njepoznaty jo se cesto wopokazało nuznje w politiskich pšašanjach, Handrij Zejler jo dłujko nastał njepoznaty a njewumarkowany.
Rědka 64:
Po smjerśi Zejlera (1871) profesor Arnošt Muka jo wudał wubraśe wot spisow Zejlera w styrich zwězkach mjazy 1883 a 1891. Cełycki pśistupnje jo Lucija Hajnec spis cynił ze zgromźonymi spisami ze sedymi zwězkami, kotarež su se wudawali mjazy 1972 a 1996.
Row sławnego serbskego lyrikarja pśebywa na kjarchobje we Łazu, ned za cerwju. Pśez wjednistwo Domowiny a na iniciatiwje łazkich wobydlarjow pomnik k cesći Zejlera jo se natwarił dnja 30.8.1931 na naměsće we Łazu. W juliju 1999 město jo swěśiło wotworjenje wot '''Doma-Zejlera-Somlera'''.
| |||