Arnošt Muka: Rozdźěl mjazy wersijami
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
neutralita, rěcne korektury |
S bot přidał: hsb:Arnošt Muka; kosmetische Änderungen |
||
Rědka 1:
[[
Prof. dr. '''Arnošt Muka''', nimski Ernst Mucke (* 10.03.1854 we Wjelikem Wósyku; † 10.10.1932 w [[Budyšyn
== Žywjenje ==
Rědka 6:
Arnošt Muka jo se naroźił na 10.03.1854 w Górnej Łužycy we jsy Wulki Wosk pśi [[Biskupicy|Biskupicach]]. Wón jo był syn Jurija Muki (1824-1875) a maśerje Marije Muki (1832-1894). Wót 1866 do 1874 jo wuknuł na gymnaziumje w Budyšynje. 1869 jo zastupił do serbskego gymnazialnego towaristwa "Societas Slavica Budissinensis". Tam jo organizěrował wulět do [[Błota|Błotow]]. Z tym Muka jo se z Dolneju Łužycu wopóznał. How wón jo słyšał k prědnemu razoju [[dolnoserbšćina|dolnoserbsku]] rěc a dolnoserbske spiwy. Jo wiźeł teke drastwy Dolnych Serbow a płonu pěskowatu krajinu. Jo se zmakał z pśijaznymi luźami w Dolnej Łužycy. Na to wón jo nawuknuł rěc Dolnych Serbow. W lěśe 1874 jo kóńcył gymnazialne kubłanje.
Wót 1874 do 1879 jo studěrował teologiju, filologiju a slawistiku w [[Lipsk
== Statkowanje ==
Arnošt Muka jo nejwuznamnjejšy sorabist staršeje generacije a jo był wjelebocny spěchowaŕ serbstwa. Dłujke lěta jo był funkcionaŕ [[Maćica Serbska|Maćice Serbskeje]], wót 1904 cesny cłonk a wót 1922 jeje cesny pśedsedaŕ. Wót 1880 jo był teke cłonk Maśice Serbskeje. W lětach wót 1882 do 1907 jo źěłał ako redaktor "Łužice" a wót 1894 do 1932 ako redaktor "Časopisa Maćicy Serbskeje". Pó smjerśi Smolerja a Hórnika jo Muka był nacolna wósobina narodnego gibanja a jo zastupował pozicije antiimperialistiskeje demokratije. Pśez cełe žywjenje jo wón we wukraju pjenjeze zběrał za zaměry Serbow. Głownje źěkowane jogo pomocy jo se [[Serbski dom]] natwarił a 1904 wótewrěł. Dalšny statk Muki jo zarědowanje serbskeje etnografiskeje wustajeńce w [[Drježdźany|Drježdźanach]] 1896, ako jo zjawnje dokumentěrowała eksistencu Serbow a jo wugranjała wólu Serbow swóju kulturu a rěc zdźaržaś w casu antiserbskeje šćuwańce w imperialistiskej [[Nimska|Nimskej]]. Prědny wětšy rezultat Mukowego zběrańskego a slěźeńskego źěła jo było wózjawjenje "Statistki Serbow" z nadrobneju etnografiskeju kórtu w lětach 1884-1886 w "Časopisu Maćicy Serbskeje". W toś tej statistice jo Muka wšykne serbske wósady Dolneje a Górneje Łužyce dokradnje wopisał, ale teke stawizny namócneje germanizacije a woboranja serbstwa w jadnotliwych jsach. Toś tym antiimperialistiskim wótmyslenjam su teke słužyli jogo onomastiske slěźenja, wjele studijow wó městnostnych, stroninych a wósobowych mjenjach w serbskich stronach abo w južo germanizěrowanych, něga serbskich, regionach. Wažne źěła togo wobłuka su: "Serbske městnostne mjena a jich wuznam" (Slavia Occidentalis 1923-26); "Bausteine zur Heimatkunde des Kreises Luckau" (Luckau 1918); "Serbske ležownostne mjena a jich woznam" Slavia Occidentalis 1927, 1929); "Přinoški k stawiznam přeněmčenych stron Delnjeje Łužicy" (CMS 1911). Ako jo w lěśe 1886 "[[Towaristwo wjercha Jabłonowskego]]" w Lipsku wupisało wuběźowanje wó spisanje dolnoserbskeje gramatiki w pśirownowanju z górnoserbskeju, stej Mjertyn Moń, kenž jo póchadał z [[Turnow]]a a jo tencas był wucabnik na realnem gymnaziumje w Eislebenje, a Arnošt Muka swójo źěło wó toś tej temje zapódałej. Wót Muki pśedpołožone źěło jo se dnja 4. apryla 1887 z mytom wuznamjeniło. Styri lěta pózdźej jo pón samske towaristwo źěło ako dolnoserbsku gramatiku pód nadpismom "Historische und vergleichende Laut- und Formenlehre der niedersorbischen (niederlausitzisch-wendischen) Sprache" wudało (616 bokow). Gramatika Muki glěda na tegdejšy nałog rěcy a jo historiske orientěrowanje. Togodla jo měła to teke wjelicki wliw na pisanu dolnoserbsku rěcu. Pak gramatika njejo měła jano wliw na górnoserbsku rěc, ale teke a druge [[
== Wuznamjenjenja ==
Arnošt Muka jo dostał St.-Sava
== Twórby ==
*
*
*
*
* zwězk 1: A–N. nakładnistwo ruškeje a češkeje akademije wědomnosćow, St. Petersburg 1911–1915, Prag 1926; nowy śišć: Domowina-nakładnistwo, Budyšyn 2008, ISBN 978-3-7420-2091-8
Rědka 27:
* zwězk 3: Familiennamen, Ortsnamen, Flurnamen, Nachträge. nakładnistwo českeje akademije za wědomnosću a wuměłstwo, Prag 1928; nowy śišć: Domowina-nakładnistwo, Budyšyn 2008, ISBN 978-3-7420-2093-2
*
*
*
== Žrědła ==
*
*
*
*
*
{{DEFAULTSORT:Muka, Arnost}}
[[Kategorija:Serby]]
[[Kategorija:Rěcywědniki]]
Zeile 48 ⟶ 49:
[[de:Arnošt Muka]]
[[es:Arnošt Muka]]
[[hsb:Arnošt Muka]]
[[pl:Karol Arnošt Muka]]
|