Nulowy meridian: Rozdźěl mjazy wersijami

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Michawiki (diskusija | pśinoski)
Michawiki (diskusija | pśinoski)
Rědka 63:
 
* Prědne rozdźělenje swěta do dlininow a šyrinow pśez [[Hipparchos (astronom)|Hipparcha z Nikaia]] (190–120 pś. n.l.): ''[[Rhodos]]'' (jogo astronomiske wobglědowanišćo)
* [[Ptolemeus|Klawdius Ptolemeus]] jo jen wokoło 150 do pódwjacorneje granice znatego swěta pśepołožył: Isla del Meridiano ([[El Hierro]] abo Ferro, nejwěcej pódwjacorna z [[Kanariske kupy|Kanariskich kupow]], antiknych Hesperidow), a jo z tym ''[[Ferro-Ferrowy meridian]]'' napórał, kótaryž jo se až do 20. stolěśa wužywał.
* Arabiske astronomy su nulowy meridian nejpjerwjej pśez pódwjacorny kóńc Afriki połožyli, 1075 pótom 10° na pódwjacor wót [[Bagdad]]a.
* Su byli pśecej zasej wopyty, nulowy meridian pśepołožyś, na pś. gaž su w lěśe 1427 Acory a 1492 Amerika namakali.
* W aprylu 1634 jo se wót kongresa wuconych wšyknych łoźujucych narodow kupa Ferro wobkšuśiła.
* Wót 1718 nałožujo se w Francojskej [[ParisowyPariski meridian]], wót 1738 w Engelskej Greenwichski meridian.
* W Nimskej jo se w lěśe 1885 pśewzeł, w Francojskej akle wokoło 1900. Awstriska-Hungorska jo jen až do 1918 paralelnje ze starym Ferro-Ferrowym meridianom wužył.
* Wót 1980ych wěcej njejo nulowy meridian – a teke 0° [[geografiska šyrina]], pótakem [[ekwator]], a teke geografiski [[Pódpołnocny pol|pódpołnocny]] a [[pódpołdnjowy pol]] – kšuśe na zemski powjerch wězany, ale jo na [[referencny elipsoid|referencem elipsoiźe]] pśez zemsku formu wurownany, wobija se pótakem efekty [[Kontinentalny drift|kontinentalnego drifta]] a mocow [[Zběranje a spadowanje mórja|zběranja a spadowanja mórja]].