Fjodor Dostojewskij

Fjodor Michajlowič Dostojewskij (rus. Фёдор Михайлович Достоевский, *30. 10. 1821 w Moskwje, † 28. 1. 1881 w Sankt Petersburgu) jo był jaden z nejwuznamnjejšych rusojskich spisowaśelow.

portret spisowaśela Fjodora Dostojewskego, wólejowa mólba na płaśe (1872) wót Wassilija Grigorjewiča Perowa, Tretjakowska Galerija, Moskwa

Dostojewskij póchada z wochudnjonego zemjaństwa. Jogo nan jo był gójc. Po smjerśi maśerje (1837) jo Dostojewskij ze swójim bratšom šeł do Petersburga a jo tam wót 1838 do 1843 studował twarske inženjerstwo na militarnej akademiji. 1839 su bónarje zamordowali nana na domacnej žywnosći.

Ako 24-lětny jo wózjawił z wjelikim wuspěchom swój debut Chude luźe (dajo górnoserbski pśełožk toś tych knigłow wót Katy Malinkoweje).

W zwisku z jogo aktiwitu w krejzu rewolucionarjow jo był denuncěrowany a k smjerśi zasuźony. Akle na katowišću jo jogo wobgnaźił car Nikolai I na styri lěta nuźone źěło w Sibirskej. W popajźi w Omsku su diagnosticěrowali prědny raz jogo epilepsiju. Styri lěta pó wróśenju z popajźi jo se wón wóženił. 1860 su byli wozjawjone jogo knigły Zapiski z marłego doma - dokument jogo wugnanja w Sibirskej.

W šesćźasetych lětach jo Dostojewskij drogował młogi raz do Europy. Jogo nejlubše město su byli Drježdźany. W lěśe 1864 su wumrěli zasobu jogo žona, bratš a pśijaśel Apollon Grigorjew. W Nimskej jo teke zachopił ruletu graś. Toś te dožywjenja jo pśeźěłał w romanje Grac (wudaty 1866), kótaryž jo napisał za jano 26 dnjow.

1867 jo se wóženił z 20 lět młodšeju žeńskeju. Pótom jo styri lěta we wukraju žywy był. Wuběgnuł je pśed póžycarjami dla sypnjenja wót njogo załožonego casnika. W eksilu jo zachopił źěło na romanje Demony - politiski roman wó tšašnej mócy anarchizma a nihilizma.

1868 jo wujšeł roman Idiot. Jo to tragikomiska stawizna wjercha Myškina, kótaryž jo swójeje spšawnosće, dobrośi a pócnosćiwosći dla w petersburgskej towaršnosći kamsy šeł. Bratšy Karamasow jo slědny roman Dostojewskogo, dopisany lěto do jogo smjerśi 1881.