Krabat
Krabat jo serbska powěsć a něga jo se jej groniło “Stary kněz z Wjelikich Zdźarow.” Powěsć z rodom jo wót kóńca 17. stolěśa až do zachopjeńka 18. stolěśa. Krabat jo serbski pšosaŕ, kenž se zabłuźi w gόli a wótkšyjo carny młyn pla Carnego Chołmca. Tam mejstaŕ młyna pśiwitach Krabata a wόn pomagach w młynje. Krabat pόznach malsnje, až jogo mejstaŕ jo guslowaŕ, kenž stoj w zwězku ze cartom. Kšajźu wόn cytach knigły mejstarja a stakim wordowach pśemocny ako mejstaŕ. Ale druge wuknjeńce pśeraźichu Krabata a mejstaŕ běch wjelgin gniwny. Pomsć mejstarja jano móžo swojska maś zajźowaś, z tym, až wόna dopokazujo, až wόna lubujo Krabata. Maś dej Krabata srjejź drugich wuknjeńcow pόznaś. Ale mejstaŕ jo pśeměnił wšykne do wronow. Krabat wuběga domoj a wόnej wujadnajotej znamje, až maś pόznajo jeje syna. Stakim Krabat běch lichotny, ale mejstaŕ zgónich wό wobšuźe a wupominach Krabata k dueloju, kόtaryž Krabat dobych. Pόzdźej Krabat wužyjo swόju mόc k guslowanju, z tym, až wόn zajźujo zabijanje Auwgusta Mócnego. Mimo togo Krabat pomagach wejsańskemu ludoju, dokulaž wόn guslowach zemje płodne a bagna suche. Hyšći źinsa Krabat šćita wejsański lud we Łužycach.
Nastaśe powěsći
wobźěłaśW lěśe 1683 sakski wjerch Jan Jurij III. jo sobu pśinjasł chorwatskogo rejtarja Johannesa Schadowitza. Wjerch jo slědk pśijeł wót wojowanja pśeśiwo Turkojskej a jo darił J. Schadowitzeju we Worjejcach kubło jsy Wulke Zdźary, dokulaž wόn jo wumóžył Awgusta Mócnego wót Turkojskego popajźeństwa. Johannes Schadowitz jo zemrěł w lěśe 1704 we Wulkich Zdźarach a jo był zakopany w měsće Kulowje. Dla swójogo póchada, wuglědanja a komiskeje družyny, luźe su myslili, až wón jo był guslowaŕ a su mjenili jogo Krabat.