Rěcywěda

Rěcywěda (linguistika) se zaběra ze systematiskim pśeslěźowanim pśirodnych rěcow a kak je luź wužywa. Rěcywěda ma wěsty system, w kótaremž móžomy wšakorake discipliny rozeznawaś. Linguistika wobstoj z fonetiki, fonologije, morfologije, syntakse, semantiki a pragmatiki. W sorabistice rědujomy do toś togo systema teke etymologiju a leksikografiju. Rěc ako system znamjenjow ma wšakorake kakosći, kenž móžoš na jadnotliwych rowninach rěcy pśepytowaś.

1. fonetika

We fonetice pśepytujomy produkciju, kakosć a recepciju rěcnych zukow abo fonow. To groni, fonetika pśeslěźijo zuki ako móžne produkty cłowjeskego rěcnego aparata njewótwisnje wót rěcy, ku kótarejž słušaju. Togodla stoj fonetika pópšawem zwenka rěcywědy, jo pak wažna ako zakład rěcow.

2. fonologija

We fonologiji pśepytujomy zukowe mustry abo fonemy ako nejmjeńše wóznam rozeznawajuce jadnotki w rěcnych systemach. To groni, fonologija pśeslěźijo zuki pśi pósrědnjenju informacijow we wobłuku (jadneje) specifiskeje rěcy.

3. morfologija

W morfologiji pśepytujomy słowa a jich źěle, kótarymž se groni morfemy. Morfologija pótakem pśeslěźijo, kak morfemy ako nejmjeńše wóznam nosece jadnotki słowa twórje.

4. syntaksa

W syntaksy pśepytujomy fraze a sady. To groni, syntaksa pśeslěźijo formalnu strukturu sadow. To jo, kak słowa twórje fraze a kak fraze twórje sady. Pśispomnjeśe: starogrichiske słowo "syntaxis" wóznamjenijo "pśirědowanje".

5. semantika

W semantice pśepytujomy rěcny wóznam. To groni, semantika pśeslěźijo wóznam morfemow, słowow, frazow a sadow.

6. pragmatika

W pragmatice pśepytujomy póžywanje rěcy. To groni, pragmatika pśeslěźijo wóznam, kenž jo zwězany z konkretnym wužywanim rěcnego znamjenja.