Łatyńšćina
Łatyńšćina, teke łatyńska rěc jo wumarła, ale něźi pśecej wužywana rěc. Jo była zakładom wšych romaniskich rěcy. Źins se wužywa w kśesćijańskej liturgiji a we fachowych wurazach (biologija, lěkarstwo, filozofija atd.).
Lingua Latina Łatyńšćina | ||
kraje | Katolska cerkwja, Vatikańske město | |
powědarje | wumarła rěc | |
znamjenja a klasifikacija | ||
---|---|---|
klasifikacija | Indoeuropske rěcy
| |
oficielny status | ||
oficielna rěc | Vatikańske město | |
rěcne kody | ||
ISO 639-1: |
lt | |
ISO 639-2: |
lat | |
ISO 639-3 (SIL): | ||
Wikipedija | ||
Fonetika Wobdźěłać
Wokale a diftongi Wobdźěłać
Łatyńšćina ma pěś krotkich (a, e, i, o, u) a pěś dłujkich (ā, ē, ī, ō, ū) wokalow. Krotke wokale se bźez diakritiskich znamješkow pišu, mjaztym až dłujke wokale se ze znamješkom ¯ pišu.
Mimo togo ma styri diftongi: ae, oe, eu, au.
Konsonanty Wobdźěłać
Konsonant c se ako k wugroni. Změna wugronjenja pśed wokaloma "e" a "i" jo se pózdźej stało.
Gramatika Wobdźěłać
Łatyńšćina ma wjelgin kompleksnu gramatiku.
Substantiwy Wobdźěłać
Substantiwy maju tśi genuse na rozdźěl wót romaniskich rěcow. Mimo togo maju šesć padow, kótarychž formy wótwisuju wót numerusa (gramatiskego cysła) a klasy deklinacije.
Rozeznawa se pěś deklinacijow:
- prědna abo a-deklinacija
- druga abo o-deklinacija
- tśeśa abo měšana deklinacija
- stwórta abo u-deklinacija
- pěta abo e-deklinacija.
Adjektiwy Wobdźěłać
Adjektiwy se w genusu, numerusu a paźe pó substantiwje złožuju. Pśi nich jano tśi deklinacije klasy wustupuju.
- bona "dobra" - žeńska forma se pó prědnej deklinaciji skłonjujo.
- bonus "dobry", bonum "dobre" - muska a srjejźna forma se pó drugej deklinaciji skłonjujo.
- fēlīx - se pó tśeśej deklinaciji skłonjujo.
Wjele adjektiwy se mógu stopnjowaś. Komparatiwne kóńcowki su -ior (za žeński a muski genus) a -ius (za srjejźny genus), mjaztym až superlatiw ma kóńcowki -issim/us/-um/-a. Adjektiwy na -er maja wariantu -rim/us/-um/-a, mjaztym až adjektiwy na l maja -lim/us/-um/-a.
Někotare, cesto wužywane adjektiwy maja njeregularne formy.
- bonus "dobry", melior, melius "lěpšy", optimus "nejlěpšy";
- malus "špatny", peior, peius "špatnjejšy", pessimus "nejšpatnjejšy";
- māgnus "wjeliki", māior, māius "wětšy", maximus "nejwětšy";
- parvus "małki", minor, minus "mjeńšy", minimus "nejmjeńšy";
- multi "wjele", plūrēs, plūra "wěcej", plūrimī "nejwěcej".
Pronomeny Wobdźěłać
Pśi pronomenach jano tśeśa wósoba ma rozdźělne formy pó genusu, mjaztym až druge wósoby njamaju taki rozdźěl.
Werby Wobdźěłać
Werby maja młogolicbne formy.
Rozeznawa se pěś konjugacijow:
- ā-konjugacija
- ē-konjugacija
- měšana konjugacija
- ī-konjugacija
- i-konjugacija
Žrědła Wobdźěłać
- Kauderwelsch Band 176, Latein Wort für Wort, 1. nakład, 2004, ISBN 3-89416-354-2
- J.M. Stowasser, M. Petschenig, F. Skutsch: Lateinisch - deutsches Schulwörterbuch, 1994, ISBN 3-486-13405-1
Wótkaz Wobdźěłać
Toś ten zapisk njejo hyšći dopołny. Móžoš nam pomagaś z tym, až jen změnijoš a wudopołniš Jolic nastawk ma wěcej ako jaden njedostatk, wužywaj pšosym pśedłogu |