Kito Wylem Broniš

Kito Wylem Broniš (nimski Christian Wilhelm Bronisch; * 5. decembra 1788 w Pricynje, † 12. decembra 1881 w Drjowku) jo był w Dolnej Łužycy statkujucy serbski faraŕ a rěcywědnik.

Žywjenje

Syn fararja jo wopytował gymnazij we Łukowje a studěrował pó tom wót lěta 1808 až do 1811 teologiju w Lipsku. Na to jo źěłał wón ako domacny wucabnik w Lubinje a wót 1816 ako faraŕ w Změšowje. Pó źaseś lět pśiwza fararske městno w rodnej jsy Pricynje, źož statkował pótom pśisamem 50 lět. W lěśe 1874 dźěše na wuměnk, kótaryž pśežywi w Drjowku.

Broniš płaśi ako jaden z nejwěcej wjelebocnych sorabistow 19. lětstotka. Jogo wózjawjenja wopśimjeju pśinoski k onomastice kaž teke k ludowěźe a stawiznam Serbow w Dolnej Łužycy. Wušej togo jo pśinosował k Smolerjowej zběrce dolnoserbskich ludowych spiwow.

Kito Wylem Broniš wózjawi serbski w Časopisu Maćicy Serbskeje a nimski mjaz drugim w Nowem łužyskem magacinje Górnołužyskego towaristwa wědomnosćow a w rěźe Jahrbücher für slavische Literatur, Kunst und Wissenschaft.

Spise

P. Broniš: Die slavischen Familiennamen in der Niederlausitz. Schmaler & Pech, Bautzen 1867.
w Časopisu Maćicy Serbskeje:
- Delnjołužiske substantiva pluralia tantum, ČMS 15, 1862, s. 108–109 (Digitalizěrowana wersija).
- Delnjołužiske substantiva deminutiva, kiž wuznam primitivow přeměnjeja, ČMS 15, 1862, s. 109–111 (Digitalizěrowano).
w Nowym łužiskim magacinje:
- Einiges über die Etymologie wendischer Ortsnamen, NŁM 17, 1839, s. 57–73 (Digitalizěrowano).
- Ueber die mannigfaltigen Formen und den sprachlichen Werth wendischer Ortsnamen, NŁM 20, 1842, s. 53–96 (Digitalizěrowano).
- Verdient die wendische Mundart in der Niederlausitz den Vorwurf des Barbarismus?, NŁM 23, 1846, s. 241–285 (Digitalizěrowano).
- Grundzüge der deutschen Mundart, welche inmitten der sorbischen Bevölkerung und Sprache in der Niederlausitz und in den nördlichen Theilen der Oberlausitz gesprochen wird, NŁM 39, 1862, s. 108–195 (Digitalizěrowano).
w Jahrbücher für slavische Literatur, Kunst und Wissenschaft:
- Mitteilungen aus einem alten Wörterbuch der niederlausitzisch-serbischen (wendischen) Mundart, Jahrbücher NF 2, 1854, s. 331–344, 537–556

Žrědła

Anja Pohončowa, Kito Wylem Broniš (1788–1881) – pózabyty dolnoserbski rěcywědnik, [w:] Lětopis 54, 2007, s. 65–89 (How móžośo cytaś ten artikel, tam teke bibliografija wózjawjonych źěłow Broniša).
Gerat Hantška: Broniš, Kito Wylem. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, b. 73-74