Mato Kósyk: Rozdźěl mjazy wersijami

Roźony ako syn srjejźnego bura jo Kósyk w lětach 1867 do 1873 chójźił na gymnazium w [[Chóśebuz]]u. Pótom jo tśi lěta dłujko statkował ako zeleznicaŕ w [[Lipsk]]u. Pózdźej jo wopytał se žywiś ako literat we Wjerbnje a wót 1880 jo sobu redigěrował [[Bramborski Serbski Casnik|Bramborski Casnik]]. 1883 do 1885 jo w [[Zjadnośone staty Ameriki|ameriskem]] Springfielźe a Chicagu študěrował teologiju. Wótglědajucy wót krotkich woglědow we [[Łužyca|Łužycy]], jo basnikaŕ pón až do kóńca žywjenja wóstał w [[Pódpołnocna Amerika|Pódpołnocnej Americe]]. Wót 1885-86 jo był faraŕ we Wellsburgu. Wót 1887 do 1907 jo statkował we wšakorakich wósadach w staśe Nebraska (Ridgeley 1887-89, Princeton 1889-95, Roca 1895-96, Stamford 1896-97, 1897-07 Ohiowa). Wót 1907 až do wuměńka 1913 jo był faraŕ w El Renou w Oklahomje, pótom jo žywy był ako farmaŕ w Albionje.

 

 

Dłujke pśebywanje w rodnej jsy Wjerbno jo było nejpłodnjejšy cas literarnego twórjenja Mata Kósyka. Wón jo napisał wjele lyriskich basnjow a baladow, kótarež su se pózdźej do cełkow zarědowali: ''Pytajcy duch, Źiśecy raj, Wóstań pobožny, Z paradiza wšyknych swětow, Ze stwórjenja jo mój spiw, Cysta roža serbojska, Serbskich duchow kralejstwo''. Do šyršeje epiki słušatej jogo w heksametrach spisana tśiźělowa idyla ''[[Serbska swajźba w Błotach]]'' ([[Wórjejce]] 1880, 1955) a jogo historiska trilogija ''Serbskich wóścow śerpjenja a chwalba'' z episkimi spiwami ''[[Pśerada Markgroby Gera]]'' (ČMS 1881, 1924, 1955), ''Branibora pad'' a ''Jacsław''. Kósyk jo se teke póspytał w dramatice: ''Cesć łužyskego ryśarja'' (1881) a ''Bóžemje serbskich wójakow'' (1882). Wjele proce jo teke inwestěrował do pśeglědowanja a basnikarskego wuspórjeźowanja dolnoserbskich spiwaŕskich knigłow a do redigěrowanja ''Casnika'', do kótaregož jo teke dodał swóje pśinoski.