Tuvalu
Tuvalu jo mały kupowy stat w Śichem oceanje. Wón bu w lěśe 1978 njewótwisny wót Zjadnośonego kralojstwa, wóstanjo pak až do źinsajšnego z cłonkom Commonwealtha. Z něźi 10.000 wobydlarjami a pśestrěnju wót jano 26 km² jo Tuvalu tśeśi nejmjeńšy stat na swěśe nastupajucy wobydlaŕstwo a stwórty nejmjeńšy pó pśestrěni. Až do njewótwisnosći se jo gronił teritorij Ellice Islands.
geografiske połoženje: | |
wuzwólone gronko: Tuvalu mo te Atua | |
zakładne daty: | |
mě swójske | Fakavae Aliki-Malo i Tuvalu |
stolica | Funafuti |
płoń | 26 km² |
wobydlaŕstwo | 11.646 (2019) |
gustosć zasedlenja | 476/km² |
głowny reprezentant stata: | kral Charles III., kótaregož tam zastupujo generalny guwerner Tofiga Vaevalu Falan |
šef kněžaŕstwa: | Kausea Natano |
oficielna rěc: | tuvalušćina, engelšćina |
narodna hymna: | Tuvalu mo te Atua |
casowa cona: | UTC +12 |
znamje za wósobowe awta: | TUV |
njewótwisnosć: | 1. oktobra 1978 |
internetowa domena: | .tv |
telefonowe pśedwólenje: | + 688 |
kórta: | |
Mě kraja wóznamjenijo „wósym kupow“, dokulaž jo było až k wobsedlenju nejwěcej pódpołdnjoweje kupy Niulakita w lěśe 1949 jano wósym wobsedlonych.
Geografija
wobźěłaśArchipel namaka se w krotkowjacornem źělu Pacifika na pódzajtšo Papua-Neuguinea a na pódpołnoc Nowoseelandskeje. W dalšej wokolinje laže kupowy staty Salomonow, Nauru, Kiribati, Tokelau, Samoa, Wallis a Futuna, Fidži a Vanuatu.
Nejwušy dypk kupow lažy jano pěś metrow nad mórskeju głaźinu, tak až jo Tuvalu pówažnje wobgrozony wót změny klimy a pówódnjowanja pśez mórjo. Dla togo planujo tuvaluske kněžaŕstwo dłujkodobnje ewakuěrowanje wobydlaŕstwa do Awstralskeje abo Nowoseelandskeje.
Na kupach kněžy góruca tropiska klima z pśerěznej temperaturu wót 30 °C.
Stolica jo centralny atol Funafuti, źož jo połojca wobydlaŕstwa žywa, a sedło kněžaŕstwo na tom atolu lažeca wjas Vaiaku.
Stawizny
wobźěłaśTuvaluske kupy su wót něźi 2000 lět wobsedlone. Prědny europski nadejźaŕ, kótaryž jo w lěśe 1568 na kupy dojšeł, był Španijaŕ Alvaro de Mendaña de Neyra. Akle 1861 jo zachopił se pókśesćijańšćenje wobydlarjow z pśijězdom prědnego britiskego misionarja. Južo 16 lět pózdźej su dojšli kupy w lěśe 1877 pód britiske zastojnistwo a wót 1915 byli zgromadnje ze susednymi Gilbertowymi kupami – źinsajšnym Kiribatijom – oficielnje britiska kolonija.
W lěśe 1974 su rozsuźili se wobydlarje za wótźělenje wót Gilbertowych kupow a njewótwisnosć ako pśidatny stat. Wót lěta 2000 jo Tuvalu ze cłonkom Zjadnośonych narodow.
Tuvalu njejo w žednom wójaŕskem zwězku organizěrowany, daniž ma swójske wójsko.
Góspodaŕstwo
wobźěłaśGłownej góspodaŕskej gałuzy stej rolnikaŕstwo a rybaŕstwo. Głowne rolnikaŕske produkty su kokosowe wórjechy, banany a taro. Nejwažnjejšej eksportowej produkta stej kopra (kokosowe měso) a listowe znamki. Teke pśedawanje pšawow na internetowych domenach .tv, kótarež su wósebnje pla telewizijnych sćelakow wjelgin woblubowane, jo měł w 2000tych lětach wěsty góspodaŕski wuznam.
Infrastruktura
wobźěłaśWót lěta 2002 ma Tuvalu cełkownje wósym kilometrow asfaltěrowaneje drogi a z tym nejkrotšu nadroznu seś na swěśe. Wót lětanišća we Funafuti dawa liniju do Fidžija. Wobchad mjaz kupami pśewjeźo se z pśewóznymi cołnami.
Wótkaza
wobźěłaś- Potepjenje Tuvalua (eng.)