Werb

Werb (wót łatyńskego verbum "słowo") jo słowna družyna, kótaraž ma wěste morfologiske, syntaktiske a semantiske pśiznamjenja. Wón wugroni cyny, tšojenja a procese.

Morfologija

Morfologiske pśiznamjenja werbow jo konjugacija. Werby mógu slědujuce kategorije měś:

• genus verbi
• modus
• tempus

W někotarych rěcach mógu dalše kategorije wustupowaś:

• wašnje cyna (nimski Aktionsart)
• aspekt (nimski Aspekt, na pś. we słowjańskich rěcach, toś teke w serbšćinje)
• medium (nimski Medium)
• deponens (nimski Deponens)
• gerundium (nimski Gerundium)
• gerundiwum (nimski Gerundivum)
• supinum (nimski Supinum, na pś. w dolnoserbšćinje z kóńcowku -t, w litawšćinje z kóńcowku -tų)

Kongruenca

Wótwisnje wót mjenjowanych kategorijow werby w rozdźělnych rěcach, na pś. we wjele indoeuropskich rěcach, pó wósobje a numerusu wariěruju. Taka kongruenca teke w serbšćinje wustupujo, ale w někotarych rěcach felujo. Na pś. někotare germaniske rěcy, kaž na pś. afrikaanšćina, dańšćina, norwegšćina taku kongruencu wěcej njamaju. Mimo togo kongruenca felujo we wěstych rěcnych swójźbach, na pś. w tibeto-chinskich rěcach.

W někotarych rěcach samo kongruenca pó direktnem a indirektnem objekśe wustupujo nic jano pó subjekśe, kaž na pś. w baskišćinje, georgišćinje, rěcy kečua.

Syntaksa

Werby wustupuju ako sadowe cłonki. Pó funkciji ako predikat sady se rozeznawaju:

• połnowoznamowe werby (na pś. cytaś, hyś, spaś)
• pomocne werby
  • modalne werby (na pś. směś, móc, musaś)
  • fazowe werby (na pś. chopiś)
  • tempusowe werby (na pś. byś)
  • genusowe werby (na pś. bu-, daś, dostaś)
  • modusowe werby (na př. by-)
  • kopulatiwne werby (na pś. byś, wóstaś)

Semantika

Semantiski werby se mógu pó slědujucych kriterijach rozeznawaś:

• statkowańske werby (nimski Tätigkeitsverb, na pś. pisaś, cytaś, drogowaś)
• procesowe werby (nimski Vorgangsverb, na pś. kwisć, paliś, klincaś)
• stawowe werby (nimski Zustandsverb, na pś. wopśimjeś, wóstaś)
• wjedrowe werby (nimski Witterungsverb, na pś. dešćowaś se, tajaś)
• tšojeńske werby (nimski Ereignisverb, na pś. so stać)

Žrědła

Powšykne

• Helmut Glück (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache. Metzler, Stuttgart u. Weimar 1993. ISBN 3-476-00937-8, bok 675 (nim.)
• Lexikon sprachwissenschaftlicher Termini, VEB Bibliographisches Institut Leipzig, 1985, bok 262 (nim.)

Pó rěcach

• Helmut Faska: Pućnik po hornjoserbšćinje, Ludowe nakładnistwo Domowina, Bautzen, 2003, ISBN 3-7420-1103-0, bok 23+