Bagnowa smalanka
| |
| Bagnowa smalanka (Filipendula ulmaria) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eurosidy I | |
| pórěd: | (Rosales) |
| swójźba: | Rožowe rostliny (Rosaceae) |
| pódswójźba: | (Rosoideae) |
| rod: | Smalanka[1] (Filipendula) |
| družyna: | Bagnowa smalanka |
| wědomnostne mě | |
| Filipendula ulmaria | |
| L. | |
Bagnowa smalanka (Filipendula ulmaria) jo rostlina ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae).
Wopis
wobźěłaśBagnowa smalanka jo wěcejlětna, zelišćata rostlina, kótaraž dośěgnjo wusokosć wót 2 m (50-150cm).
Kijaški su lisćate a cesto cerwjenobrune.
Łopjena
wobźěłaśŁopjena su měnjate a górjejce śamnozelene, gołe, ale dołojce nejcesćej běłofilcojśe kósmate, rědko pśisamem zelene; pjerinate z 5-11 cunje zubatymi, jajojtymi łopjenkami. Wóni dośěgnu dłujkosć wót až do 30 cm.
Kwiśonki
wobźěłaśWóna kwiśo wót junija až do awgusta. Kwiśonki su gusto stojece, we wěcejkwiśonkowych kisćatych źělnych kwisónkowych stołkach (až do 25 cm šyroki njepšawa wokołka). Keluškowe łopjena dośěgnu dłujkosć wót 1mm. Kwiśonkowe łopjeńka su 5 abo 6, kulojte až do owalne, dośěgnu dłujkosć mjazy 2 a 5 mm a su žołtoběłe. Wurownane póbocne gałuzki wokołkoweje grany su dlejše ako głowna wóska.
Kwiśonki buchu wót insektow woprošone.
Płody
wobźěłaśRozšyrjenje płodow se pśewjeźo pśez wětš a wódu.
Stojnišćo
wobźěłaśWóna rosćo na wusokotrajnowych pólinach, łukach za zasćełanje a rěcnych brjogach. Ma lubjej mokše, wutkate zemje.
Rozšyrjenje
wobźěłaśBagnowa smalanka jo w pśisamem cełej Europje (z wuwześim někotarych kupow w pódpołdnjowej mediteranej regionje), pódzajtšu až do pódzajtšneje Azije rozšyrjona.
Pódobna družyna
wobźěłaś- Kulawata smalanka (Filipendula vulgaris) ma łopjena kótarejež su na wobyma bokoma zelene, pjerinate z 21-81 gropnje zubatymi łopjenkami. Wóna ma 6 kwiśonkowe łopjeńka, kótarež dośěgnu dłujkosć mjazy 5 a 10 cm. Płody su kósmate, rowne a wurownane. Wóna rosćo na suchych łukach.
Wužywanje
wobźěłaśKwiśonki toś teje družyny móžo se kaž gójeński tej pśeśiwo reumatizmoju a chórosćam mokśowych drogow wužywaś, dokulaž ceła rostlina wopśimjejo salicylowu kisalinu.
Nožki
wobźěłaśŽrědła
wobźěłaś- Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, bok 355 (nim.)
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, bok 178 (nim.)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, bok 180-181 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 150 (nim.)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, boka 88-89 (nim.)
- Rothmaler, W. et al.: Exkursionsflora von Deutschland, Band 1-4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002)
- Strasburger, E. et al.: Lehrbuch der Botanic für Hochschulen. 35. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002)
Eksterne wótkaze
wobźěłaś
- Bagnowa smalanka. W: FloraWeb.de. (nim.)
- Mapa wó swětodalokem rozšyrjenju bagnoweje smalanki
- BioLib (česk.), (eng.)
- Botanický herbář (česk.)
- Bylinky na dlani (česk.)
- garten.cz (česk.), (pól.), (nim.), (eng.), (słow.)
- G. Madaus: Lehrbuch der biologischen Heilmittel (nim.)
- crescent bloom (eng.)
- USDA plants database (eng.)
- Flora of Northern Ireland (eng.)
- Plants for a Future (eng.)
