Běła wutka
| |
| Běła wutka (Nymphaea alba) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| pórěd: | (Nymphaeales) |
| swójźba: | Wutkowe rostliny (Nymphaeaceae) |
| pódswójźba: | Nymphaeoideae |
| rod: | Wutka[1][2] (Nymphaea) |
| pódrod: | Nymphaea |
| družyna: | Běła wutka |
| wědomnostne mě | |
| Nymphaea alba | |
| Linnaeus | |
Wopis wobźěłaś
Běła wutka jo wódna rostlina, kótaraž ma až do 3 m dłujko kijaškate, na wóźe plěwajuce łopjena.
Pjeńk jo tłusty a łazecy.
Rostlina ma z 3 m nejdlejše łopjenowe a kwiśonkowe kijaški z domacneje flory.
Łopjena wobźěłaś
Łopjena su wjelike, kulojte, na spódku dłymoko zarězowane a maju pśeměr wót 10 až do 30 cm. Łopjenate nerwy su až do kšomy 2- abo 3 raze widłaśe źělone z prěcnymi nerwami. Wóni su jano na nasajźe dłujkich, elastiskich kijaškow dłymoko zarěznjone. Jich dychawki su na górnem boku.
Kwiśonki wobźěłaś
Wóna kwiśo wót maja až do awgusta. Kwiśonki plěwaju, su wjelike a dośěgnu pśeměr wót 10 až do 12 cm. 10 až do 25, maksimalnje 30 kronowych łopjeńkow su pódłujke, pśecej běłe a tak dłujke kaž keluškowe łopjeńka abo dlejše. 4 až do 5 keluškowych łopjenow jo gropne, zelene abo nabrune a pódłujke. Młoholicbne, sněgběłe kronowe łopjeńka nutś k proškowym łopjeńkam pśistupje. Kwiśonki mógu wopśimjeś až do 125 žołtych proškowych łopjeńkow. Kwiśonki se jano wódnjo puknu.
Płodnik jo kulojty a ma płony, žołtu pěstu z 12 až do 20 pěstowymi promjenjami. Wón se pó woprošenju wót insektow pód wódu pódnurijo a se k jagodowemu płodoju wuwiwaju, kótaryž pótom zgni a semjenja pušći.
Płody wobźěłaś
Płod jo kšuškojta tobołka, kótaraž ma górjejce radialnje rozrědowane pěsty.
Stojnišćo wobźěłaś
Wóna rosćo we na carobinach chudych abo bogatych, stojecych abo pómału běžecych wódach, a to w gatach, starych wódach a měrnych jazorach.
Rozšyrjenje wobźěłaś
Běła wutka jo w pśisamem cełej Europje rozšyrjona.
Pódobnej družynje wobźěłaś
- Mała wutka Nymphaea candida ma kwiśonki z pśeměrom mjazy 6 a 8 cm a rosćo w małokalkowych wódach w srjejźnej, pódzajtšnej a pódpołnocnej Europje. Kwiśonkowe łopjena su krotše ako keluškowe łopjena. Kwiśonkowy spódk jo słabje 4kšomaty. Pěstowa platśa jo jasnje konkawna a ma 6 až do 12 pěstowych promjenjow.
- Nymphaea tetragona rosćo w dłujkozajtšnej Europje. Kwiśonkowy spódk jo jasnje styrikšomaty. Keluchowe łopjena zwóstawaneju až do zdrjałosći płoda. Plěwajuce łopjena su pódłujke a dośěgnu šyrokosć wót 8 cm.
Wobraza wobźěłaś
-
Běłe wutki -
ilustracija (Otto Wilhelm Thomé, 1885)
Nožki wobźěłaś
- ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 631
- ↑ W internetowem słowniku: Seerose
Žrědła wobźěłaś
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, bok 170 (nim.)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, bok 170 (nim.)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, boka 64-65 (nim.)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, bok 40 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 172 (nim.)
- Ullstein Lexikon der Pflanzenwelt, 1973, ISBN 3-550-16019-4, bok 406 (nim.)
Eksterne wótkaze wobźěłaś
- Běła wutka. W: FloraWeb.de. (nim.)