Rjaschen
Ilustracija rjaschena (Prunus persica)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Rosidy
Eurosidy I
pórěd: (Rosales)
swójźba: Rožowe rostliny (Rosaceae)
pódswójźba: (Spiraeoideae)
rod: Prunus
družyna: Rjaschen[1][2][3]
wědomnostne mě
Prunus persica
(L.) Batsch
Wobźěłaś
p  d  w

Rjaschen[1][2][3] (Prunus persica) jo kerk abo bom ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšne ludowe mjenja su rjašen[3], rjasšen[3], rjaski[3], rjasken[3], rjacken[3] a krjacchen[3].

Jolic bělizka płoda jo gładka, pótom jo nektarina.

Rjaschen jo w lěśu zeleny kerk abo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až 10 m.

Krona cesto jo roznogata a płona.

Łopjena su wótšo rězane, šyroko-lancetojte, gładke, nage, nad srjejźišćom nejšyrše a dośěgnu dłujkosć wót 8 (6) až do 15 cm.

Kwiśo wót měrca až do apryla. Rožojte abo cerwjeno-wioletne kwiśonki se pśed abo z łopjenjami jawje. Wóni dośěgnu pśeměr wokoło 3 cm.

Blědorožojte, swětłorožojte, žołtocerwjene, žołte abo šarlachcerwjene płody dośěgnu wjelikosć wót 5 až do 7 (wót 4 až do 8) cm a wopśimjeju poroznu, dłymoko brozdatu, lažko se wótźělujucu packu. Rjascheny su kósmate, mjaztym až nektariny su njekósmate. Eksistěruju sorty ze žołtym a běłym płodowym měsom.

Stojnišćo

wobźěłaś

Ma lěpjej śopłe stojnišća a jo na mroz cuśniwe drjewina. Rosćo nejlěpjej na pśepušćatych, humusowych a fryšnych zemjach.

Rozšyrjenje

wobźěłaś

Póchada originalnje z Chinskeje a jo pśišła pśez Persisku do antikneje Grichiskeje a Romskeje mócnarstwa a wóttam k srjejźnej a pódwjacornej Europje.

Wužywanje

wobźěłaś

Někotare sorty se ako płodowe bomy sajźaju, mjaztym až druge sorty ako pyšnjece rostliny sajźaju.

  • Sorta 'Alba Plena' se dla wupjelnjenych, běłych kwiśonkow sajźaju.
  • Sorta 'Klara Meyer' njaso wupołnjone, rjaschenorožojte kwiśonki, kótarychž łopjenka su kruzlowate.
  • Sorta 'Magnifica' njaso na gałuzach na zachopjeńku nalěta śmowokamincerwjene kwiśonki.
  • Dalšne sorty su: 'Dixired', 'Rekord aus Alfter' a 'Robert Blum'.
  • Nektarina (Prunus persica var. nectarina) njaso mjeńše płody, kótarež běliznja jo gładka.
  1. 1,0 1,1 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 409
  2. 2,0 2,1 W internetowem słowniku: Pfirsich
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Petrick, W. et al.: Flora des Spreewaldes. Natur und Text, Rangsdorf, b. 430.

Eksterne wótkaze

wobźěłaś
 
Commons