Rjaschen

Rjaschen

Ilustracija rjaschena (Prunus persica)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Rosidy Eurosidy I
pórěd:	(Rosales)
swójźba:	Rožowe rostliny (Rosaceae)
pódswójźba:	(Spiraeoideae)
rod:	Prunus
družyna:	Rjaschen
wědomnostne mě
Prunus persica
(L.) Batsch

Rjaschen (Prunus persica) jo kerk abo bom ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšne ludowe mjenja su rjašen, rjasšen, rjaski, rjasken, rjacken a krjacchen.

Jolic bělizka płoda jo gładka, pótom jo nektarina.

Wopis

Rjaschen jo w lěśu zeleny kerk abo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až 10 m.

Krona cesto jo roznogata a płona.

Łopjena

Łopjena su wótšo rězane, šyroko-lancetojte, gładke, nage, nad srjejźišćom nejšyrše a dośěgnu dłujkosć wót 8 (6) až do 15 cm.

Kwiśonki

Kwiśo wót měrca až do apryla. Rožojte abo cerwjeno-wioletne kwiśonki se pśed abo z łopjenjami jawje. Wóni dośěgnu pśeměr wokoło 3 cm.

Płody

Blědorožojte, swětłorožojte, žołtocerwjene, žołte abo šarlachcerwjene płody dośěgnu wjelikosć wót 5 až do 7 (wót 4 až do 8) cm a wopśimjeju poroznu, dłymoko brozdatu, lažko se wótźělujucu packu. Rjascheny su kósmate, mjaztym až nektariny su njekósmate. Eksistěruju sorty ze žołtym a běłym płodowym měsom.

Stojnišćo

Ma lěpjej śopłe stojnišća a jo na mroz cuśniwe drjewina. Rosćo nejlěpjej na pśepušćatych, humusowych a fryšnych zemjach.

Rozšyrjenje

Póchada originalnje z Chinskeje a jo pśišła pśez Persisku do antikneje Grichiskeje a Romskeje mócnarstwa a wóttam k srjejźnej a pódwjacornej Europje.

Wužywanje

Někotare sorty se ako płodowe bomy sajźaju, mjaztym až druge sorty ako pyšnjece rostliny sajźaju.

Sorty

• Sorta 'Alba Plena' se dla wupjelnjenych, běłych kwiśonkow sajźaju.
• Sorta 'Klara Meyer' njaso wupołnjone, rjaschenorožojte kwiśonki, kótarychž łopjenka su kruzlowate.
• Sorta 'Magnifica' njaso na gałuzach na zachopjeńku nalěta śmowokamincerwjene kwiśonki.
• Dalšne sorty su: 'Dixired', 'Rekord aus Alfter' a 'Robert Blum'.
• Nektarina (Prunus persica var. nectarina) njaso mjeńše płody, kótarež běliznja jo gładka.

Galerija

• 
  Kwiśonka
• 
  Kwiśonki
• 
  Rozrězowany płod
• 
  Rjaschen ako pśikład za twardopackaty płod

Žrědła

• Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 685 (nim.)
• Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, bok 260 (nim.)
• Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, bok 176 (nim.)
• Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, bok 105 (nim.)