Europeada
Europeada jo europske mejstarstwo w kopańcy rěcnych (awtochtonych) mjeńšynow, kótarež organizěrujo se wót Federalistiskeje unije europskich narodnych kupkow (FUEN) w zgromadnem źěle z gósćinarskeju mjeńšynu wótpowědnego turněra. Prědna Europeada jo se pśed europskim kopańcowym mejstarstwom 2008 pla Retoromanow w kantonje Graubünden w Šwicaŕskej wótměła. Tegdejše finale su Pópołdnjowe Tirolarje pśeśiwo chorwatskej mjeńšynje w Serbiskej z 1:0 dobyli.
Pśiduca Europeada wótmějo se wót 16. do 24. junija 2012 paralelnje k Europskemu kopańcowemu mejstarstwoju 2012 w Pólskej a Ukrainje. Zarědowarje su w lěśe 2012 Łužyske Serby w Górnej Łužycy.
Europeada 2012
wobźěłaśEuropeada 2012 wótmějo se wót 16. do 24. junija 2012 pód patronatom ministaŕskego prezidenta Sakskeje Stanisława Tilicha w Górnej Łužycy. Wugótowaŕ jo Domowina, kšywowy zwězk serbskich towaristwow a organizacijow we Łužycy. Wulosowanje kupkow jadnotliwych mustwow jo se 1. decembra 2011 w sakskem krajnem zastupnistwje w Barlinje wótměło. Dogromady 20 mustwow buźo w 5 kupkach jadno na druge trjefiś. Partnery a sponsory Europeady 2012 su mjazy drugimi Lichotny stat Sakska, Zwězkowe ministaŕstwo nutśikownego a energijowy koncern Vattenfall. Medijowy partner jo Srjejźonimski rozgłos.
Městna pśewjeźenja
wobźěłaś
Městna pśewjeźenja drugeje Europeady su Chrósćicy, Njebjelčicy, Njeswačidło, Pančicy-Kukow, Radwor, Ralbicy a Kulow. Finale wótmějo se na Budyšyńskej Młynkec łuce.
Kupki
wobźěłaśKupka A A1 Łužyske Serby A2 Nimska mjeńšyna z Pólskeje A3 Korutańske Słowjeńce A4 Mjeńšynowa wubrane mustwo z Estniskeje
Kupka B B1 Roma z Hungorskeje B2 Rusojske Nimce B3 Retoromany B4 Słowakska mjeńšyna z Hungorskeje
Kupka C C1 Chorwatska mjeńšyna w Serbiskej C2 Pódwjacornotrakiske Turki C3 Ladinarje C4 Pódpołnocne Frizy
Kupka D D1 Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola D2 Hungorske Nimce D3 Karačajarje D4 Nimska mjeńšyna z Danskeje (jo wótgroniła)
Kupka E E1 Danska mjeńšyna z Nimskeje E2 Cimbry E3 Walizarje E4 Okcitany
Grajny plan
wobźěłaśPśedrunda
wobźěłaśnjeźela, 17. junija 2012 A1 – A2 15:00 Njebjelčicy Łužyske Serby – Nimska mjeńšyna w Pólskej 4:3 A3 – A4 10:30 Njebjelčicy Korutańske Słowjeńce – Mjeńšynowa wubrane mustwo z Estniskeje 7:0 B1 – B2 10:30 Njeswačidło Roma z Hungorskeje – Rusojske Nimce 1:1 B3 – B4 15:00 Kulow Retoromany – Słowakska mjeńšyna z Hungorskeje 0:2 C1 – C2 10:30 Pančicy-Kukow Chorwatska mjeńšyna w Serbiskej – Pódwjacornotrakiske Turki 6:2 C3 – C4 15:00 Njeswačidło Ladinarje – Pódpołdnocne Frizy 2:0 D1 – D2 19:00 Radwor Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola – Hungorske Nimce 8:0 D3 – D4 17:00 Radwor Karačajarje – Nimska mjeńšyna z Danskeje (Nimska mjeńšyna z Danskeje jo wótgroniła) E1 – E2 17:00 Chrósćicy Danska mjeńšyna z Nimskeje – Cimbry 4:1 E3 – E4 19:00 Chrósćicy Walizarje – Okcitany 2:5
pónjeźele, 18. junija 2012 A1 – A3 17:00 Ralbicy Łužyske Serby – Korutańske Słowjeńce 0:1 A2 – A4 19:00 Ralbicy Nimska mjeńšyna z Pólskeje – Mjeńšynowe wubrane mustwo z Estniskeje 3:0 B1 – B3 17:00 Njebjelčicy Roma z Hungorskeje – Retoromany 9:0 B2 – B4 19:00 Njebjelčicy Rusojske Nimce – Słowakska mjeńšyna z Hungorskeje 6:1 C1 – C3 17:00 Kulow Chorwatska mjeńšyna w Serbiskej – Ladinarje 6:0 C2 – C4 19:00 Kulow Pódwjacornotrakiske Turki – Pódpołnocne Frizy 2:5 D1 – D3 17:00 Pančicy-Kukow Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola – Karačajarje 3:0 D2 – D4 19:00 Pančicy-Kukow Hungorske Nimce – Nimska mjeńšyna z Danskeje (Nimska mjeńšyna z Danskeje jo wótgroniła) E1 – E3 17:00 Radwor Danska mjeńšyna z Nimskeje – Walizarje 5:3 E2 – E4 19:00 Radwor Cimbry – Okcitany 0:5
wutora, 19. junija 2012 A1 – A4 17:00 Chrósćicy Łužyske Serby – Mjeńšynowa wubrane mustwo z Estniskeje 8:0 A2 – A3 19:00 Chrósćicy Nimska mjeńšyna z Pólskeje – Korutańske Słowjeńce 1:1 B1 – B4 17:00 Ralbicy Roma z Hungorskeje – Słowakska mjeńšyna z Hungorskeje 3:0 B2 – B3 17:00 Chrósćicy Rusojske Nimce – Retoromany 6:0 C1 – C4 17:00 Pančicy-Kukow Chorwatska mjeńšyna w Serbiskej – Pódpołnocne Frizy 5:0 C2 – C3 17:00 Kulow Pódwjacornotrakiske Turki – Ladinarje 1:1 D1 – D4 19:00 Pančicy-Kukow Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola – Nimska mjeńšyna z Danskeje (Nimska mjeńšyna z Danskeje jo wótgroniła) D2 – D3 19:00 Kulow Hungorske Nimce – Karačajarje 0:2 E1 – E4 17:00 Radwor Danska mjeńšyna z Nimskeje – Okcitany 0:1 E2 – E3 19:00 Radwor Cimbry – Walizarje 3:2
Kóńcne stawy pó pśedrunźe
wobźěłaśKupka A Mustwo Wrota Dypki Difer. Korutańske Słowjeńce 9:1 7 +8 Łužyske Serby 12:4 6 +8 Nimska mjeńšyna z Pólskeje 7:5 4 +2 Mjeńšynowe wubrane mustwo z Estniskeje 0:18 0 −18
Kupka B Mustwo Wrota Dypki Difer. Roma z Hungorskeje 13:1 7 +12 Rusojske Nimce 13:2 7 +11 Słowakska mjeńšyna z Hungorskeje 3:9 3 -6 Retoromany 0:17 0 −17
Kupka C Mustwo Wrota Dypki Difer. Chorwatska mjeńšyna ze Serbiskeje 17:3 9 +14 Ladinarje 3:7 4 -4 Pódpołnocne Frizy 5:9 3 -4 Pódwjacornotrakiske Turki 6:12 1 −6
Kupka D Mustwo Wrota Dypki Difer. Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola 11:0 6 +11 Karačajarje 2:3 3 -1 Hungorske Nimce 0:10 0 -10
Kupka E Mustwo Wrota Dypki Difer. Okcitany 11:2 9 +9 Danska mjeńšyna z Nimskeje 9:5 6 +4 Cimbry 4:11 3 -7 Walizarje 2:13 0 −11
Finalna runda
wobźěłaś| běrtylfinale | połfinale | finale | ||||||||
| 21. junija – Njebjelčicy | ||||||||||
| Korutańske Słowjeńce | 5 | |||||||||
| 22. junija – Chrósćicy | ||||||||||
| Danska mjeńšyna z Nimskeje | 0 | |||||||||
| Korutańske Słowjeńce | 5 | |||||||||
| 21. junija – Pančicy-Kukow | ||||||||||
| Roma z Hungorskeje | 6 p.j. | |||||||||
| Roma z Hungorskeje | 1 | |||||||||
| 23. junija – Budyšyn | ||||||||||
| Łužyske Serby |
0 |
|||||||||
| Roma z Hungorskeje | 1 | |||||||||
| 21. junija – Kulow | ||||||||||
| Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola | 3 | |||||||||
| Chorwatska mjeńšyna ze Serbiskeje | 3 | |||||||||
| 22. junija – Ralbicy | ||||||||||
| Rusojske Nimce | 1 | |||||||||
| Chorwatska mjeńšyna ze Serbiskeje | 0 | |||||||||
| 21. junija – Radwor | ||||||||||
| Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola | 4 | |||||||||
| Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola | 3 | |||||||||
| Okcitany | 0 | |||||||||
Kóńc Europeady
wobźěłaśNowy a stary europski mejstaŕ Europeady jo Nimskorěcna mjeńšyna z Pódpołdnjowego Tirola, kótaraž jo finalne graśe 3:1 pśeśiwo Roma z Hungorskeje dobyła. W małem finale − graśe wó městno 3 − su Korutańske Słowjeńce pśeśiwo Chorwatskej mjeńšynje ze Serbiskeje z 0:1 zejgrali.
Bóžko jo serbske mustwo tenraz w běrtylfinale wupadnuło. Ale naźija wóstawa, až změju za pśiducu Europeadu 2016 wěcej wuspěcha.
Serbske narodne mustwo
wobźěłaśZa serbske narodne mustwo graju pla drugeje Europeady: Křesćan Bejmak, Jeremias Bětka, Bosćij Böhm, Bosćij Cyž, Tadej Cyž, Pětr Domaška, Florian Dórnik, Christoph Dubaw, Christoph Gloxyn, Bjarnat Korch, Denny Kral, Tobias Kubaš, Robert Lehnert, Willi Paška, Feliks Rehor, Daniel Ričl, Stanij Smoła, Robert Statnik, Frank Šewc, Antonius Škoda, Tobias Škoda, Dirk Šołta a Paul Zimmermann. Trenaŕ jo znowego Frank Ričl.
Europeada 2008
wobźěłaśPrědna Europeada w lěśe 2008 jo nastała z wuběźowanja marketingowego pśedewześa Schweiz Tourismus (ST), kótarež jo dobyłej Sedrun Disentis Tourismus (SDT) a Internationale Cultur Forum Disentis (ICF) z ideju europskego mejstarstwa rěcnych mjeńšynow. Pótom stej se teke retoromaniska kulturna organizacija Lia Rumantscha (LR) kaž teke kšywowy zwězk europskich mjeńšynow FUEN na projekśe wobźěliłej.
Organizacija
wobźěłaśCel zarědowanja jo był, na rěcne mjeńšyny w Europje dopomnjeś a jim móžnosć k zwězanjeju do seśi daś. Mimo togo by měła se Surselva, w Graubündskej wusocynje, turistiski prezentěrowaś. Zarědowanje jo stojał pód patronatom Graubündenskego kněžaŕstwa, wóna jo se wót prominentow ze sporta a z politiki kaž teke wót něgajšnego zwězkowego rady Adolf Ogi a wót Ralpha Zloczowera, prezidenta Šwicaŕskego kopańcowego zwězka pódprěła. Budget za europske mejstarstwo rěcnych mjeńšynow jo 230.000 frankow był.
Graśa su se pó FIFA-pšawidłach pśewjadli, ale grajny plan jo w pśirownowanju z UEFA-wuběźowanim wjele wusčejšy – mustwa su dejali až k šesć graśam na tyźeń absolwěrowaś. Su mimo mužow teke A- a B-juniory a žony pśizwólone byli.
Městna pśewjeźenja jo sedym sedlišćow we wobcerku Surselva (Sedrun, Disentis/Mustér, Trun, Danis-Tavanasa, Ilanz, Schluein, Laax a Vella) było, mimo togo Trin a Domat/Ems we wobcerku Imboden kaž teke Chur we wobcerku Plessur. We wobłukowem programje jo mimo togo dnjowe zarědowanje z muziku a folkloru wótměło, kótarež ma kulturelnej wuměnje narodow słužyś.
Jadnasćogłowaty crew šwicaŕskeje armeje jo wšykne transportowe słužby mjazy grajnymi městnami organizěrował.
Grajny plan
wobźěłaśPśedrunda
wobźěłaśKupki su se 13. februara 2008 w Zürichiskem hotelu w pśitomnosći prezidenta stawowego rady Christoffel Brändli wulosowali.
Spócetnje jo było pěś pśedrundowych kupkow pśedwiźone, kótarychž prědne mustwa a teke tśi nejlěpše druge mustwa by měli do běrtylfinale zaśěgnuś. Pśez copanje Słowjeńcow z Italskeje, Łemkow a Aromunow z Makedońskeje (Aromuny njejsu Šengenske wizumy scasom dostali) stej se kupce B a C ku kupce B/C zjadnośiłej. W toś tej specialnej kupce B/C jo 5 mustwow było. Dokulaž wšak casowego plana dla jano 3 graśa na mustwo su móžno byli, jo se wulosowało, chto by dejał pśeśiwo komu graś. Pśi jadnakej licbje dypkow njejo pótom w toś tej specialnej kupce poměr wrotow abo direktny duel rozsuźił, ale gódnośenje fairplay (licba cerwjenych/žołtych kórtow). Z něnto styrich kupkow su prědne a druge kupkow do běrtyłfinale zaśěgnuli.
Kupka A
wobźěłaś- Za Walizarjow jo se klub Clwb Cymric wobźělił, pśi kótaremž bźez wuwześa waliziski powědajuce kopańcarje graju.
- Po ludlicenju z lěta 2002 ma nimska mjeńšyna w Pólskej něźi 150.000 luźi, nimske wjelikopósłaństwo we Waršawje wšak wuchada wót něźi 300.000 luźi, kótarež su pśedewšym we wójewódstwoma Opole a Šlazyńska žywe. Wót lěta 1991 zastupuju se zajmy Nimcow w Pólskej pśez Zwězk nimskich socialno-kulturelnych towaristwow.
- Retoromany su w kantonje Graubünden w Šwicaŕskej žywe. Dogromady powěda se retoromanšćina resp. Graubündenska romanšćina hyšći wót něźi 60.000 wobydlarjow.
- Něga jo skóro jaden milion Nimcow w Hungorskej žywy był, wjele z nich su pó Drugej swětowej wójnje do Nimskeje abo Sowjetskego zwězka zawlacone. Źinsa jo jano hyšći něźi 70.000 Nimce w Hungorskej.
Retoromany – Nimce w Hungorskej 5:1 Walizarje – Nimce w Pólskej 0:2 Walizarje – Retoromany 0:4 Nimce w Pólskej – Nimce w Hungorskej 4:0 Walizarje – Nimce w Hungorskej 3:3 Nimce w Pólskej – Retoromany 3:1
Mustwo Dypki Wrota Difer. Nimce w Pólskej 9 9:1 +8 Retoromany 6 10:4 +6 Walizarje 1 3:9 −6 Nimce w Hungorskej 1 4:12 −8
Kupka B/C
wobźěłaś- W Kataloniskej, kótaraž ma 7,5 milionow wobydlarjow jo katalańšćina pśed špańšćinu amtska rěc a pódpěra se na šulach a uniwersitach, dogromady powěda pěś milionow luźi katalańšćinu ako maminu rěc (mjazy drugim hyšći w regionje Valencia a na Balearach). Mustwo Katalanow póchada z Girony.
- Za dansku mjeńšynu w Nimskej z pódpołdnjowego Šleswiga, kótaraž wobstoj z něźi 50.000 luźi, jo se wubrane mustwo Danskich młoźinskich organizacijow w pódpołdnjowem Šleswigu (SdU) wobźěliło.
- W Rumuńskej jo źinsa pó pódaśach kněžaŕstwa 26.500 Aromunow žywe, mjazy drugim w regionach Constanța, Tulcea a Călărași. Aromunske mustwo wobstoj z grajaŕjow rozdźělnych starstwowych kupkow a dej tak dynamiku aromunskego naroda reprezentěrowaś. Docasne wupadnjenje mustwa, kótarež jo něgajšny grajaŕ swětoweje klasy Gheorghe Hagi financielnje pódprěł, jo njewózdaśe za mustwo było.
- Něźi 200.000 Karačajarjow jo w Ruskej w regionje Karačajsko-Čerkeskej žywe. Pla Europady jo jich mustwo „Elbrusoid“ zastupowało.
- Mustwo z Pódpołdnjowego Tirola wobstoj wětšy źěl z grajaŕjow towaristwow wušeje ligi Obermais, St. Pauls, St. Georgen a Stegen (Eccelenza, 6. italska liga) a zmócnja se pśez tśoch profijow ze serije Serie C2 (4. italska liga). W pódpołdnjowem Tirolu jo turněr wjeliku zagórjetosć wubuźił, politikaŕje powědaju južo wó móžnem pśewjeźenju w pódpołdnjowem Tirolu za styri lěta. W pódpołdnjowotirolskem mustwje su nimskorěcne a teke ladinskorěcne grajaŕje byli.
Pódpołdnjowe Tirolarje – Aromuny w Rumuńskej 3:0 Dany w Nimskej – Katalany 15:1 Dany w Nimskej – Pódpołdnjowe Tirolarje 0:3 Aromuny w Rumuńskej – Karačajarje 6:1 Katalany – Aromuny w Rumuńskej 0:19 Karačajarje – Pódpołdnjowe Tirolarje 1:7 Dany w Nimskej – Karačajarje 6:1 Katalany – Retoromany 1 0:5
Mustwo Dypki Wrota Difer. Pódpołdnjowe Tirolarje 9 13:1 +12 Dany w Nimskej 2 6 21:5 +16 Aromuny w Rumuńskej 6 25:4 +21 Karačajarje 0 3:19 −16 Katalany 0 1:39 −38
1 Aby teke Katalany tśi graśa na swójom konśe měli,
su musyli Retoromany z kupki A ako tśeśi pśeśiwnik zaskócyś. Za
Retoromanow njejo se toś to graśe pogódnośiło.
2 Dany su bonus Fairplay dostali a su togodla pśed
Aromunami ranžěrowali.
Kupka D
wobźěłaś- Chorwatska mjeńšyna jo w regionje Wójwodina pśipóznata narodna mjeńšyna a wobstoj z něźi 74.000 luźi.
- Za nimsku mjeńšynu w Pódpołnocnem Šleswigu jo wubrane mustwo Nimskego młoźinskego zwězka za Pódpołnocny Šleswig grało.
- Mustwo ze Šleswig-Holsteinskeje póchadajucych 50.000 Pódpołnocnych Frizow jo se wót Friisk Foriining stajiło. Wóno jo ako jadnucke wobźělujuce se mustwo z lutnym žeńskecym mustwom nastupiło.
- Spócetnje z Indiskeje póchadajuce Roma twórje w Hungorskej z 400.000 do 600.000 luźi nejwětšu mjeńšynu kraja.
Nimce w Danskej – Pódpołnocne Frizy 19:4 Chorwaty w Serbiskej – Roma w Hungorskej 0:2 Chorwaty w Serbiskej – Nimce w Danskej 12:1 Roma w Hungorskej – Pódpołnocne Frizy 46:1 Chorwaty w Serbiskej – Pódpołnocne Frizy 21:2 Roma w Hungorskej – Nimce w Danskej 3:0
Mustwo Dypki Wrota Difer. Roma w Hungorskej 9 51:1 +50 Chorwaty w Serbiskej 6 33:5 +28 Nimce w Danskej 3 20:19 +1 Pódpołnocne Frizy 0 7:86 −79
Kupka E
wobźěłaś- Z něźi 1000 powědarjami su Cimbry z Italskeje nejmjeńša wobźělujucych se mjeńšynow – wšykne grajaŕje póchadaju z gmejny Lusern w Trentinje, kótaraž jo měła w lěśe 2006 303 wobydlarjow.
- Okcitańska (pódpołdnjowa okcitański powědajuca tśeśina Francojskeje) wšak ma samo swójske narodne mustwo, kótarež wšak njejo cłonk UEFA abo FIFA a móžo se togodla jano na pśijaśelskich graśach wobźěliś. Dogromady jo mustwo dotychměst sedym graśow absolwěrowało, mjazy nimi jadne za Viva World Cup 2006, źož wóno wšak jo pśeśiwo póznjejšemu dobywarjeju Sápmi (Lappland) 0:7 zejgrało. Nejwuše dobyśe jo se mógło septembra 2005 z 15:0 pśeśiwo Čečeńskej wudobyś.
- Něźi 60.000 Serbow z Łužycy jo w Nimskej pśipóznata narodna mjeńšyna a pódpěrajo se wót Załožby za serbski lud zwězka a zwězkoweju krajowu Bramborska a Sakska. Za Serbow su pśedewšym młode grajaŕje pód 20 lět nastupili.
- Jano něźi 7000 Chorwatow jo źinsa na pódwjacor wót Rumuńskeje we wokrejsu Caraş-Severin žywe.
Okcitany – Cimbry 2:1 Łužyske Serby – Chorwaty w Rumuńskej 4:1 Okcitany – Łužykse Serby 1:2 Cimbry – Chorwaty w Rumuńskej 0:0 Okcitany – Chorwaty w Rumuńskej 5:0 Cimbry – Łužyske Serby 0:0
Mustwo Dypki Wrota Difer. Łužyske Serby 7 6:2 +4 Okcitany 6 8:3 +5 Cimbry 2 1:2 −1 Chorwaty w Rumuńskej 1 1:9 −8
Běrtylfinale
wobźěłaśNimce w Pólskej – Chorwaty w Serbiskej 0:2 Roma w Hungorskej – Retoromany 5:1 Łužyske Serby – Dany w Nimskej 1:3 Pódpołdnjowe Tirolarje – Okcitany 2:0
Połfinale
wobźěłaś
Chorwaty w Serbiskej – 
Dany w Nimskej
5:1 
Roma w Hungorskej – 
Pódpołdnjowe Tirolarje
0:4
Graśe wó městno 3
wobźěłaś- Dany w Nimskej – Roma w Hungorskej
0:9
Finale
wobźěłaś- Chorwaty w Serbiskej – Pódpołdnjowe Tirolarje
0:1
Reakcije
wobźěłaśDogromady jo wušej 5000 pśiglědowarjow pśi pó źělach wjelgin špatnem wjedrje za jadnotliwe graśa źiwało. Lěcrownož toś ta licba jo wóstała pód wócakowanjami zarědowarjow, jo se toś to europske mejstarstwo ako wjeliki wuspěch pogódnośiło. Dokulaž jo se ideja europskego mejstarstwa rěcnych mjeńšynow pozitiwnje zapśimjeła a šyroki medialny wótgłos we wjele krajach namakała, ma take europske mejstarstwo kšute zarědowanje byś.