Carny janowy krick

Carny janowy krick

Carny janowy krick (Ribes nigrum)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Eudikotyledony Jědrowe eudikotyledony
pórěd:	(Saxifragales)
swójźba:	Hendryškowe rostliny (Grossulariaceae)
rod:	Janowy krick (Ribes)
družyna:	Carny janowy krick
wědomnostne mě
Ribes nigrum
L.

Carny janowy krick (Ribes nigrum) jo kerk ze swójźby hendryškowych rostlinow (Grossulariaceae). Jogo płod jo carna janowka.

Wopis

Carny janowy krick jo w lěśu zeleny kerk, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 80 až do 150 cm (2 m). Rostlina njenjaso śernje. Wše źěle rostliny pśi rozšurowanju mócnje wónjaju, pśisamem njepśijaznje.

Młody wurostki su meškowje kósmate. Gałuzy su mócne.

Łopjena

Měnjate łopjena su tśilapate až pěślapate, dłujko wogonkate, maju kulojtu abo rožkatu wobcerbu, su na górnem boku gołe, njasu na dolnem boku žołtojte załzy a dośěgnu dłujkosć wót 10 cm a šyrokosć wót až do 10 cm. Pśi tom 3 lapy su wjelike, ale 2 stej małkej. Na krotkich wurostkach kaž w promjenjach kopate wustupuju.

Kwiśonki

Kwiśo wót apryla až do maja. Zwětšego pěślicbne kwiśonki su njenadpadnje zelenojte, znutśika blěźe cerwjenojte a stoje pó styrjoch až pó źaseśoch we wótstojecych abo dele wisecych granach. Kronowe łopjeńka su rowne a krotše ako slědk kśiwjone, gusto kósmate keluškowe łopjeńka.

Płody

Kulowate płody su carne, jědne, mězgojte jagody, kótarež dośěgnu šyrokosć wót 10 až do 15 mm. Wóni wót junija dozdrjaju a su bogate na witaminy.

Stojnišćo

Rosćo we wólšowych tonišćach, ługowych lěsach a we włožnych krickach na wódowych brjogach. Ma lubjej změnowłožne až mokše, humozne glinjane a běłoglinjane zemje.

Rozšyrjenje

Rostlina jo pśedewšym w srjejźnej a pódpołnocnej Europje rozšyrjona, ale teke w pódpołnocnej a pódzajtšnej Aziji wustupujo.

Wužywanje

Jagody se syre jěźe abo k marmeladźe pśedźěłaju.

Žrědła

• Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, bok 274 (nim.)
• Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwězk, ISBN 3-411-12023-1, bok 55 (nim.)
• Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, bok 456 (nim.)
• Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, bok 296 (nim.)

Eksterne wótkaze

Sad

ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • carnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • hendryška • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kšuška • kumkwat • kwětla • limeta • litśi • malina • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • pogjarzlina • rambutan • janske jagodki (běłe, cerwjene, carne) • ringlota • slěwka • tamarillo • třěšeń • słynica • winowa jagodka • wišnja